Istovremeno i
paralelno sa fovizmom u centralnoj i severnoj Evropi se razvijao
ekspresionizam. Ekspresionizam, kao umetnost koja izražava unutrašnju,
psihološku sadržinu, prisutan je i u drugim epohama, ali se kao pokret u
modernoj umetnosti javio u Nemačkoj 1905. godine, kada je jedna grupa umetnika
osnovala u Drezdenu, grupu "Most", nešto kasnije u Minhenu grupu
"Plavi jahač" i još kasnije, posle Prvog svetskog rata, takođe u
Nemačkoj, grupu "Nova stvarnost" ili "Nova objektivnost".
Nosioci tog talasa ekspresionizma u Nemačkoj više su bili povezani shvatanjem
života nego stilom i formalnim rešenjima, više subjektivnim raspoloženjem i
emocijama, a manje izgledom dela i vrstom medijuma kroz koji će se izraziti.
Kroz predmet koji slikaju, ekspresionisti izražavaju bolesna stanja modernog
čoveka, njegovu teskobu, paniku i otuđenost. Prirodu i sredinu okosebe oni su
doživljavali kao neprijateljsku i nečovečnu, zbog čega im je slika stvarnosti
deformisana i iskrivljena. Siromaštvo, bolesti, prostitucija i alkoholizam su
pojave modernihvelegrada i kao takve prožimaju, pored likovne umetnosti i
književnosti, film i pozorište. Svoju unutrašnju stvarnost umetnici su
poistovetili sa delom - slikom, grafikom ili skulpturom - pa su boje i oblici
na njihovim slikama sirovi, rudimentarni, oni su simboli čovekove sudbine.
 |
| Edvard Munk |
U
ekspresionizmu, kao izrazu određenog odnosa prema stvarnosti koji je u
najbližoj vezi sa modernim individualizmom, naglašavanje likovnih sredstava i
deformacija kompozicije i figure bili su vizuelni gestovi kojima je umetnik u
sliku prenosio intimno iskustvo nelagode, putem kojih je izricao emocionalno
obojene poruke ili se oslobađao emocija. Veze između vizuelnog izraza i
unutrašnjeg života čoveka ili njegove neuroze bili su u kasnijim fazama
ekspresionizma toliko naglašeni da se taj pokret ponekad opisuje kao
"egzaltirano iznošenje subjekta na scenu". Zato je i u svojim
najbenignijim predstavama nosio izvestan društveni izazov.
 |
| Aleksej fon Javlenski |
U stilskom
pogledu ekspresionisti su nejedinstven pokret, mada ih formalna rešenja, kada
je u pitanju slikarstvo, najviše približavaju francuskim fovistima. Kod fovista
je boja formalni elemenat i kao takva vidljiva u umetničkom delu; kod
ekspresionista boja je simbol unutrašnje nevidljive sadržine. Ovu razliku su
najbolje izrazila dva slikara: Matis, glavni predstavnik fovizma, koji je rekao
da je slika "ritmičko raspoređivanje boje i linije na površinu" i
Edvard Munk - predstavnik ekspresionizma - koji je rekao da "umetničko
delo može da dođe samo iz unutrašnjosti čovekove".
 |
| August Make |
Amerikanci su
se upoznali sa fovistima na izložbama počev od 1908. godine, a posle Prvog
svetskog rata u Americi je poraslo interesovanje i za nemačke ekspresioniste.
Međutim, američki slikari su sporo prihvatali novi pokret. U toku dvadesetih
godina XX veka središte ekspresionizma u Novom svetu bio je više Meksiko nego
Sjedinjene Američke Države.
 |
| Emil Nolde |